Zoologiya və heyvan anatomiyasından bəhs edən ilk alim – Əl-Cahiz

Əl-Cahizin ən həcmli əsəri “Kitəbul-həyəvan” (Heyvanlar haqqında kitab) əsəridir. O bu əsəri tamamladıqdan sonra dövrün hökmdarı İbn Zəyyada təqdim etmiş və 5000 dinar mükafat almışdır. Bu əsərdə bir çox heyvan növündən, onların həyat tərzindən, doğuşdan ölənə qədər müxtəlif vəziyyətlərindən bəhs olunur. Əl-Cahiz, heyvanların yaradılışındakı xariqüladə həqiqətləri və mükəmməlliyi əsas tutaraq kainatın Allah (c.c) tərəfindən bir hikmət və qayəyə uyğun olaraq yaradıldığını qeyd edir. Bütün bunları izah edərkən də ayə və hədislərdən, şeir və qissələrdən istifadə edir.
Yeniavaz.com xəbər veir ki, əl-Cahizin heyvanlar haqqındakı kitabının əsas məqsədi heyvanlar barədə məlumatları bir yerə toplamaq olsa da, əsərin bugünkü dəyəri ədəbi və tarixi hadisələrə işıq tutmasın görə çox yüksəkdir. Əl-Cahizin “Kitəbul-həyəvan” (Heyvanlar haqqında kitab) əsərində şairlərin şeirlərindən gətirdiyi sitatlar bu kitaba ayrı bir zənginlik qatır. Misal üçün, bu kitabda Abbasilərin ilk dövrlərində yaşayan və ərəb şeirinə yeni üslub gətirən Əbu Nuvvasın (756-813) ov ovlamağını təsvir edən 50 şeiri vardır. Elm və texnologiya günümüzdə çox inkişaf etdiyinə görə kitabda yer alan heyvanlar haqqındakı bilgi və məlumatlar köhnəlmiş, ya da dövrü keçmiş hesab edilə bilər.