Yaxın Şərqi qana boyayan HƏMAS: Necə və niyə yarandı?

Xəbər verdiyimiz kimi, oktyabrın 7-də HƏMAS İsrailə bir neçə min raket atıb və "Əl-Əqsa tufanı" əməliyyatının başladığını açıqlayıb. Bunun fonunda İsrailin milli təhlükəsizlik naziri İtamar Ben-Qvir oktyabrın 7-də ölkədə fövqəladə vəziyyət elan edib.

İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ölkənin müharibə vəziyyətində olduğunu bəyan edib. İsrail ordusunun HƏMAS-a qarşı əməliyyatı "Dəmir Qılınclar” adlanırıb. Hücumlara cavab olaraq İsrail Hərbi Hava Qüvvələri Qəzza zolağında HƏMAS-ın hədəflərinə zərbələr endirib. Fələstinin hücumları nəticəsində İsrail tərəfində çox sayda insan ölüb və yaralanıb, mülki obyektlərə zərbələr endirilib.

Bəs HƏMAS hərəkatı nə vaxt və nə üçün yaradılıb?

Qaynarinfo xəbər verir ki, HƏMAS 1987-ci il dekabrın 14-də Şeyx Əhməd Yasin tərəfindən "Müsəlman Qardaşlar" təşkilatının tərkibində yaradılıb. Adı "Hərəkatul-Muqavatə əl-İslamiyyə” (İslami Müqavimət Hərəkatı) sözünün abbreviaturasıdır. HƏMAS-ın ideologiyası 1988-ci ilin avqustunda qəbul edilmiş və İsrailin mövcudluq hüququnu tanımayan, 1948-ci ildə İsrailin yaranmasından əvvəl Məcburi Fələstinin işğal etdiyi bütün ərazilərdə Fələstin dövlətinin yaradılmasını qarşısına məqsəd qoyan İslam Xartiyasına əsaslanır.

Hərəkat hüquqi siyasi paramiliter İzzəddin əl-Qəssam Briqadalarından ibarətdir. Medianın məlumatına görə, hərbi qanadın üzvləri təxminən 10-12 min nəfərdir. Briqadaların əsasını İran və Suriyada hərbi təlim keçmiş bir neçə yüz döyüşçü təşkil edir.

İlk intifadanın qızğın vaxtında, 1989-cu il fevralın 18-də HƏMAS ilk hərbi əməliyyatını həyata keçirib - İsrail əsgərini qaçıraraq öldürüb. Buna cavab olaraq İsrail hərəkatın silahlı qanadını qadağan edib, Şeyx Yasin həbs olunub və ömürlük həbs cəzasına məhkum edilib. 1994-cü ildə atəşkəsdən əvvəl HƏMAS 10 İsrail əsgərini öldürüb və əməkdaşlıqda şübhəli bilinən mülki yəhudi və fələstinlilərə qarşı bir sıra hücumlar həyata keçirib. Daha sonra HƏMAS bombalara üz tutub və 1994-1996-cı illər arasında 8 partlayışa (95 ölüm) səbəb olub.

1996-cı ildə HƏMAS-ın o zamankı lideri Musa Əbu Mərzuk İsrailin Yəhudeya, Samariya, Qəzza zolağı və Şərqi Qüdsdən çıxması müqabilində hücumları dayandırmağı təklif edib. 2000-ci ilin oktyabrında ikinci intifadanın başlaması ilə HƏMAS terror fəaliyyətini gücləndirib və kamikadzelərdən istifadə etməyə başlayıb. 2002-ci il martın 30-da HƏMAS tarixinin ən bədnam terror aktlarından biri həyata keçirilib - Hayfada restoranda baş verən partlayışda 35 nəfər həlak olub. Ümumilikdə, təşkilat fəaliyyəti dövründə 1100-dən çox terror aktı həyata keçirib.

HƏMAS İsrail, Kanada, ABŞ, Yaponiya, Avropa İttifaqı, Amerika Dövlətləri Təşkilatı və bir sıra digər ölkələr tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınır. İordaniya və Misirdə də qadağandır. Avstraliya və Böyük Britaniyada yalnız HƏMAS-ın hərbi qanadı terrorçu kimi tanınır. Rusiya HƏMAS-ı terror təşkilatı kimi təsnif etmir, onu danışıqlar üçün qanuni tərəfdaş hesab edir, təşkilatın liderləri bir neçə dəfə Moskvaya səfər ediblər.

Britaniyanın "The Telegraph” qəzetinin yazdığına görə, 2011-ci ilin sonuna qədər HƏMAS-ın əsas sponsoru İran olub və Tehran hərəkata ayda təxminən 22 milyon dollar xərcləyib. İran Bəşər Əsəd hökumətinin, HƏMAS isə yaraqlıların tərəfinə keçdiyi Suriyada vətəndaş müharibəsinin başlaması səbəbindən bu yardım praktiki olaraq dayandırılıb. Bundan əlavə, hərəkat Səudiyyə Ərəbistanı və digər Körfəz ölkələrinin özəl donorları, həmçinin Avropa və ABŞ-da yaşayan fələstinlilər tərəfindən maliyyələşdirilir.//qaynarinfo